O općini i njenoj historiji

Rimsko doba Istorija naseljavanja područja Banja Luke seže u antička vremena. Postoje značajni dokazi o rimskom prisustvu u regiji tokom prvih nekoliko stoljeća nove ere, uključujući tvrđavu "Kastel" (latinski: Castra) u centru grada. Prostor koji je obuhvaćao Banja Luku bio je u potpunosti u kraljevini Ilirija, a zatim u dijelu rimske provincije Ilirik, koja se podijelila na provincije Panoniju i Dalmaciju čiji je dio postala i Kastra. Drevne ilirske mape naselje na današnjoj lokaciji u Banjoj Luci nazivaju Ad Ladios, [6] naselje smješteno na rijeci Vrbas. Srednje godine Dodatne informacije: Srednjovjekovna Bosna i Hercegovina Sloveni su se naselili na Balkanu u 6. veku. Srednjovjekovne tvrđave u okolini Banja Luke uključuju Vrbas (1224), Župu Zemljanik (1287), Kotor Varoš (1323), Zvečaj (1404) i Bočac (1446). U jednom dokumentu koji je kralj Vladislav II napisao 6. februara 1494. godine Juraj Mikulasić se spominje kao banjalučki kaštelan. Ispod grada bilo je manje naselje s jednim katoličkim samostanom. Osmanska vlast Banja Luka je otpala Osmanlijama 1527. godine. Postala je sjedište bosanskog sandžaka nešto prije 1554. godine, sve do 1580. godine kada je osnovan Bosanski ejalet. Bosanski beylerbeyi sjedili su u Banja Luci do 1639. godine. [8] Ferhad-paša Sokolović, rođak velikog vezira Mehmed-paše Sokolovića, je po povratku u Bosnu 1574. godine započeo izgradnju preko 200 zgrada, od zanatskih i prodajnih radnji do skladišta pšenice, kupališta i džamija. Među važnijim komisijama bile su džamije Ferhadija i Arnaudija tokom čije je izgradnje postavljena vodovodna infrastruktura koja je opsluživala okolna stambena područja. To je potaknulo ekonomski i urbani razvoj Banjaluke, koja je ubrzo postala jedno od vodećih komercijalnih i političkih središta u Bosni. To je ujedno bio i središnji sandžak u Bosanskom ejaletu. Austrijska vojska je 1688. godine spalila grad, ali se brzo oporavio. Kasniji periodični upadi austrijske vojske stimulirali su vojna zbivanja u Banjaluci, koja je od nje stvorila strateško vojno središte. Pravoslavne crkve i manastiri u blizini Banja Luke izgrađeni su u 19. vijeku. Također, sefardski Jevreji i trapisti migrirali su u grad u 19. stoljeću i doprinijeli ranoj industrijalizaciji regije gradeći mlinove, pivare, ciglane, tvornice tekstila i druge važne građevine. Samostan trapista izgrađen u 19. stoljeću dao je svoje ime kvartu Trapisti, a na tom području ostavio je veliko naslijeđe svojim poznatim sirom trapistom i proizvodnjom piva. 1835. i 1836. godine, tokom osmanske uprave, brojni ljudi iz Banjaluke emigrirali su u Lešnicu, Lipnicu i Loznicu, sela oko Loznice i u Šabac. Austro-Ugarska vladavina Uprkos vodećem položaju u regiji, Banja Luka kao grad nije modernizirana do austrougarske okupacije krajem 19. vijeka. Pojavile su se i razvile željeznice, škole, fabrike i infrastruktura, što je Banja Luku pretvorilo u moderan grad. Jugoslavija Posle Prvog svetskog rata grad je postao glavni grad Vrbaske banovine, pokrajine Kraljevine Jugoslavije. Glavni grad pokrajine svoj brzi napredak dugovao je prvom banu Svetislavu Milosavljeviću. Za to vreme izgrađeni su Banski dvor i njegova sestra blizanka, Upravna zgrada, Srpska pravoslavna crkva Svete Trojice, pozorište i muzej, obnovljena Gimnazija, proširen Učiteljski fakultet, izgrađen gradski most i park obnovljen. U Banjoj Luci je 1930. godine funkcionisalo 125 osnovnih škola. Tadašnje revolucionarne ideje inkubirali su udruženje "Pelagić" i Klub učenika. Banja Luka je prirodno postala organizaciono središte antifašističkog rada u regiji. Drugi svjetski rat Tokom Drugog svjetskog rata, Banja Luku su okupirale trupe Osovine i bila je uključena u Pavelićevu Nezavisnu Državu Hrvatsku (NDH). Fašistički ustaški režim počinio je genocid nad Srbima i holokaust. Većina banjalučkih Srba i Jevreja deportovani su u koncentracione logore poput Jasenovca i Stare Gradiške. Logor Jasenovac bio je jedan od najvećih logora za istrebljenje u Evropi, koji je bio poznat po visokoj stopi smrtnosti i varvarskim praksama koje su se u njemu događale. Dana 7. februara 1942. ustaške paravojne formacije, predvođene franjevcem fratrom Miroslavom Filipovićem (zvani Tomislav Filipović-Majstorović), ubile su više od 2.300 Srba (među njima 500 djece) u Drakuliću, Motikama i Šargovcu (dio opštine Banja Luka) . Gradsku katedralu Hrista Spasitelja i pravoslavnu crkvu Svetog Trojstva ustaše su potpuno srušile, kao i crkvu Svetog Đorđa u Petrićevcu. Banjalučkog biskupa Platona Jovanovića ustaše su uhapsile 5. maja 1941. godine i mučile i ubile. Njegovo telo bačeno je u reku Vrbanju.Grad su oslobodili jugoslovenski partizani 22. aprila 1945. Zemljotres 1969 26. i 27. oktobra 1969. godine, dva razorna zemljotresa (6,0 i 6,4 po Richteru) oštetila su mnoge zgrade u Banjaluci. Ubijeno je oko 20 do 23 ljudi, a preko hiljadu ranjeno. Velika zgrada zvana Titanik u centru grada sravnjena je sa zemljom, a područje je kasnije pretvoreno u središnji javni trg. Uz doprinose iz cijele Jugoslavije, Banja Luka je popravljena i obnovljena. Tokom ovog perioda veliko srpsko stanovništvo doselilo se u grad iz okolnih sela i iz udaljenijih područja u Hercegovini. Tokom 1990-ih, grad je pretrpio značajne promjene kada je izbio bosanski rat. Nakon proglašenja bosanskohercegovačke neovisnosti i uspostavljanja Republike Srpske, Banja Luka je postala de facto centar entitetske politike.